Sprawozdanie dot. gospodarki odpadami w Gminie Miejskiej Lubań

ZGiUK Sp. z o.o. przyjmuje odpady komunalne z terenu miasta Lubań oraz 14 innych gmin. Od roku 2013 spółka zrealizowała wiele projektów wyprzedzających wprowadzane przepisy w szeroko rozumianej gospodarce odpadami. Są to m.in. linia do selektywnej zbiórki odpadów, zamknięcie strefy przyjęcia odpadów, kompostownie, monitoring wizyjny, dostosowanie obiektów do przepisów p.poż.

ZGiUK Sp. z o.o. jest właścicielem Centrum Utylizacji Odpadów Gmin Łużyckich, wyposażonego w instalację do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów, instalację do mechaniczno-ręcznego przetwarzania odpadów segregowanych, instalację do biologicznego przetwarzania odpadów zielonych (kompostownia), instalację do komponowania paliwa RDF, instalację do mechanicznego przetwarzania odpadów wielkogabarytowych.

Jeśli chodzi o usługi transportu odpadów komunalnych, to spółka posiada 36 pojazdów, w tym 4 pojazdy specjalistyczne do zbiórki odpadów, spełniające normę EURO 6 i 5 pojazdów spełniających normę EURO 5. Sprzęt jest sukcesywnie wymieniany, tak aby spełniał wymogi środowiskowe EURO 6 i nowsze.

Jak podkreślił J. Baran, istotnym elementem, mającym wpływ na koszty gospodarowania odpadami, jest ich ilość i odpowiednia segregacja.

Ilość odpadów odebranych od mieszkańców Lubania od 2015 r. do 2021 r. zwiększyła się o ponad tysiąc ton (7354 tony w 2015 r. i 8544 tony w 2021 r.), pomimo zmniejszenia się liczby ludności o prawie 5 tys. osób. W 2015 r. było to 21296 osób. Natomiast obecnie, jak wynika z deklaracji składanych w sprawie wywozu odpadów, w mieście mieszka 16367 osób, choć te dane mogą być zaniżone (być może nie wszyscy złożyli deklaracje).

W 2015 r. każdy mieszkaniec miasta wytworzył średnio 354 kg odpadów, natomiast w 2021 r. – już 522 kg. Warto dodać, że średnia ilość odpadów wytwarzanych przez jednego mieszkańca Polski wynosi 325 kg, a średnia europejska to około 450 kg.

Średnia kwota, jeśli chodzi o opłaty za wywóz odpadów w gminach obsługiwanych przez ZGiUK, to 32,50 zł od 1 mieszkańca. Maksymalna wartość, określona przez ustawodawcę to 38,38 zł (dotyczy 2021 r.).

Głównym sposobem na obniżenie tych kwot jest zmniejszenie ilości odpadów.

Ważnym elementem gospodarowania odpadami jest zwiększenie świadomości mieszkańców na temat segregacji odpadów. Z tą świadomością jest u nas całkiem nieźle, bo w okresie kilku lat zauważalny jest niemal ośmiokrotny wzrost ilości odpadów dostarczonych bezpośrednio do Punktu Selektywnego Odbioru Odpadów Komunalnych (PSZOK). W 2015 r. było to 122,5 tony, a w 2021 r. aż 805,4 tony.

Odbieranych jest 5 frakcji odpadów: szkło, tworzywa sztuczne i metale, papier i tektura, odpady biodegradowalne oraz odpady zmieszane (pozostałe po sortowaniu). Spółka przyjmuje także inne odpady posegregowane: opakowania wielomateriałowe, odpady budowlane, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, odpady gabarytowe, tworzywa sztuczne, opony z samochodów osobowych, przeterminowane leki, baterie, akumulatory, świetlówki, szkło okienne, papa, odpady problemowe typu oleje, rozpuszczalniki itp. 

Odpady sortowane są także na linii sortowniczej odpadów zmieszanych. Rozpoczęto też produkcję paliwa alternatywnego RDF, przeznaczonego do spalania w cementowniach i ciepłowniach.

Niestety w większości za odbiór surowców wtórnych trzeba zapłacić i te ceny z roku na rok rosną. Paliwo RDF, którego produkcja początkowo przynosiła zyski, obecnie generuje koszty, bo spółka, która sama nie może go magazynować, musi płacić odbiorcom. Są to kwoty rzędu 500 - 600 zł za tonę, przy produkcji około 18000 ton rocznie. Najkorzystniej byłoby, gdyby można było to paliwo przekazywać do miejscowego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, co być może w przyszłości nastąpi, o ile PEC zdecyduje się na zakup stosownego kotła. 

Wciąż ogromny udział wśród odpadów odbieranych od mieszkańców Lubania mają odpady zmieszane, choć w ostatnich latach ta ilość powoli maleje, wzrasta zaś ilość odpadów segregowanych. Tendencja jest więc dobra, ale cały proces przebiega jednak zbyt wolno. 

Lubański ZGiUK, dzięki realizacji inwestycji w latach 2013 – 2022, może zapewnić odpowiednie poziomy recyklingu na 2 – 3 lata do przodu. Poziomy te z każdym rokiem są coraz bardziej wygórowane, ale ten „zapas” daje czas na kolejne inwestycje i realizacje, które pozwolą na sprostanie wymaganiom ustawodawcy.

Obecnie Gmina Miejska Lubań osiąga około 24,30% masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji i przekazywanych do składowania, przy maksymalnym poziomie 30% wynikającym z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Poziom recyklingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła wynosi około 22%, przy minimalnych 20% wynikających z ww. ustawy.

Natomiast poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku odpadów budowlanych i rozbiórkowych to 100%, przy wymaganych minimalnie 70%. 

Prezentacja sprowokowała wiele pytań ze strony radnych, dzięki czemu dowiedzieliśmy się m.in, jak ważna jest nie tylko świadomość konsumentów, ale i producentów żywności i innych produktów dotycząca segregacji odpadów. Ustawa o rozszerzonej odpowiedzialności producentów ma ograniczyć swobodę projektowania opakowań, tak by nadawały się do ponownego przetworzenia. 

Prezes ZGiUK poinformował, że zysk ze sprzedaży surowców wtórnych jest bardzo niewielki. Natomiast koszty, które spółka musi ponieść, aby zapłacić za odbiór odpadów niepodlegających recyklingowi, są wysokie. Związane jest to przede wszystkim ze wzrostem cen gazu i energii elektrycznej.

Prawdopodobnie więc, jak zapowiedział Skarbnik Miasta Lubań  Łukasz Maćkowiak, nie unikniemy w tym roku dyskusji nt. podniesienia opłaty za odbiór odpadów komunalnych. 

Poruszony został również problem odbioru styropianu. Nie jest on przyjmowany przez ZGiUK, dlatego jego utylizacja stanowi poważny problem dla mieszkańców.

Okazuje się jednak, że każda firma budowlana powinna mieć podpisaną umowę z firmą odbierającą różnego rodzaju odpady, również styropian. Niestety często, w ramach cięcia kosztów, jest to tylko teoria, a kwestia utylizacja styropianu pozostawiana jest inwestorowi.

Jednak ZGiUK rozważa różne sposoby umożliwiające pozbycia się tego produktu. Ze styropianem czystym, np. z opakowań po produktach AGD lub budowlanym, ale bez zanieczyszczeń, nie powinno być problemu. Mamy więc zapewnienie, że w niedługim czasie znajdzie się firma, która będzie go odbierała. 

Pocieszające jest, że obecnie eksploatowane składowisko odpadów przy ul. Bazaltowej będzie spełniało swoją funkcję jeszcze przez co najmniej 10 najbliższych lat, natomiast cały czas należy dążyć, aby ilości składowanych opadów były jak najmniejsze. 

Radni dopytywali również o kwestie rekultywacji dawnego składowiska odpadów w Nawojowie. Rekultywacja jest w ostatniej fazie, kluczowe inwestycje zostały już wykonane, obecnie proces przebiega bez potrzeby angażowania większych środków finansowych. Uzupełniana jest warstwa biologiczna, którą wytwarza i dostarcza na miejsce sama spółka. Proces zakończy się w ciągu dwóch lat. 

Aby uszczelnić system opłat za odbiór odpadów, miasto wdraża program do monitorowania zgodności deklaracji dotyczącej zagospodarowania odpadów z innymi rejestrami.

Spółka rozważa natomiast wprowadzenie przypomnienia sms o terminie odbioru odpadów. 

(ŁCR)